Krajobraz gminy Biskupiec tworzą przede wszystkim lasy i jeziora. Lasy zajmują 6311 ha powierzchni gminy, w tym 5776 ha to lasy państwowe, 528 ha prywatne a 7 ha komunalne. W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy. Jeziora tkj. m.in. Głowińskie, Osetno, Trupel, Płociczno, Płociczenko, Wielkie Partęczyny oraz Łąkotek stanowią podstawową formę wypoczynku zarówno dla tutejszej społeczności jak i przybyłych turystów. Przez teren gminy przepływają rzeki: Gać, Osa, Młynówka i Struga Laki. Kolejnym atutem naszej gminy są rezerwaty przyrody, pomniki przyrody, parki podworskie i krajobrazowe. Stan środowiska jest bardzo dobry o czym świadczy fakt, iż cały obszar gminy został włączony w granice „Zielonych Płuc Polskich”. W skład wymienionych rezerwatów wchodzą: rezerwat ornitofaunistyczny „Jezioro Karaś”, który obejmuje jezioro z przyległymi terenami bagiennymi (należy tu wspomnieć iż jest to bardzo atrakcyjne miejsce do obserwacji licznych gatunków ptaków wodno-błotnych), rezerwat torfowiskowy „Kociołek”, rezerwat „Łabędź” oraz rezerwat „Uroczysko Piotrowice”. Część terenu gminy obejmuje także utworzony w 1985 roku Brodnicki Park Krajobrazowy, którego osobliwością są pagórki i wzgórza kremowe. Do bardzo atrakcyjnych należy szlak turystyczny i kajakowy rzeką Skarlanką. Wysokie walory krajobrazowe stwarzają dogodne warunki do rozwoju rekreacji. Na terenie gminy znajdują się liczne parki wiejskie w miejscowościach: Babalice, Bielice, Biskupiec, Czachówki, Wielka Wólka, Łąkotek, Łąkarz, Osówko, Ostrowite, Podlasek Mały, Sędziwe, Słupnica, Wielka Tymawa, Wardęgowo, Wonna. W Ostrowitem i Sędzicach są to parki zabytkowe
BIELICE; GAJ
1. Przez wymienione miejscowości przepływa Laka – najdłuższy z dopływów Osy w obrębie gminy, liczy 11,5 km długości. Początek bierze z jeziora Lekarty – największego z dziewięciu jezior przez które przepływa. Laka to płynący głównie wśród lasów dziki ciek o niewielkiej głębokości i szerokości ok. 2 m, o brzegach w znacznym stopniu porośniętych szuwarami.
Najciekawszy pod względem przyrodniczym fragment rozciąga się na odcinku:
Bielice – Gaj – Dębno, na który przepływa przez jeziora: Wielki Staw, Dębno, Kakaj.
Można go pokonać:
- pieszo (przemieszczając się wzdłuż brzegów połączonych ze sobą jezior: Wielki Staw, Dębno, Kakaj);
- przepływając opisaną wyżej trasę np. kajakiem.
Jezioro Dębno na trasie Strugi Laki – zdjęcie grupa projektowa.
2. Na trasie Bielice – Łąkorz (ok. 2 km od Bielic) znajduje się unikatowy pomnik przyrody – jest nim skupienie 66 drzew z gatunku: daglezja zielona.
W pobliżu położone jest śródleśne jezioro o zwyczajowej nazwie „Maciek” – chronione jako użytek ekologiczny.
Jezioro „Maciek” – zdjęcie grupa projektowa.
Tablica informacyjna skupienia 66 daglezji zielonych – zdjęcie grupa projektowa.
Daglezje zielone – zdjęcie grupa projektowa.
3. Na południe oraz południowy wschód od Bielic rozciąga się rozległy kompleks leśny o wysokich walorach krajobrazowych – Skarliński Obszar Chronionego Krajobrazu.
KROTOSZYNY; CZACHÓWKI
1. Na terenie leśnictwa w Krotoszynach znajdują się dwa rezerwaty torfowiskowe, na których występują liczne gatunki roślin prawnie chronionych, m.in. rosiczka okrągłolistna, wełnianka pochwowata, bagno zwyczajne oraz rzadkie reliktowe: bagnica torfowa i przygiełka biała.
- Kociołek – ścisły rezerwat z torfowiskiem przejściowym powierzchni 7,02 ha, w jego centrum położone jest jezioro, będące pozostałością po większym jeziorze dystroficznym
Mapka rezerwatu „Kociołek” – zdjęcie z książki.
- Łabędź – teren wokół jeziora, powierzchnia 13,10 ha. W rezerwacie zanotowano 246 gatunków roślin. Ponadto mają tu miejsce lęgowe żurawie.
Do rezerwatów można dotrzeć od stacji kolejowej w Biskupcu Pomorskim drogą leśną w kierunku miejscowości Lekarty.
Mapka rezerwatu „Łabędź” – zdjęcie z książki.
2. Wokół jeziora Księże biegnie malownicza trasa wycieczkowa.
3. Na szczególną uwagę zasługują pomnikowe drzewa w okolicach Krotoszyn:
- 6 żywotników zachodnich,
- skupienie 2 drzew (lipy drobnolistnej i brzozy brodawkowatej)
- 2 jabłonie płonk
- modrzew.
4. W Czachówkach znajduje się park wiejski o powierzchni 2,00 ha. Na jego terenie znajdują się następujące osobliwości przyrody – drzewa pomnikowe:
- 2 dęby szypułkowe,
- 3 buki pospolite,
- 3 lipy drobnolistne,
- buk pospolity odmiany czerwonolistnej
- skupienie trzech drzew (2 buki i jawor),
- skupienie czterech dębów szypułkowych (przy drodze polnej w strefie ochronnej parku).
Buk pospolity (odmiana czerwona) w parku wiejskim w Czachówkach – zdjęcie grupa projektowa.
Lipa drobnolistna w parku wiejskim w Czachówkach – zdjęcie grupa projektowa.
SZWARCENOWO; WONNA
1. W okolicach Wonny znajduje się faunistyczny rezerwat przyrody – Jezioro Karaś. Jego powierzchnia liczy 815,48 ha. Rezerwat należy do obiektów o międzynarodowym znaczeniu dla ptactwa wodno-bagiennego – został wpisany na światową listę konwencji RAMSAR. Utworzono go w celu ochrony miejsc lęgowych awifauny.
Jak większość zarastających jezior, rezerwat jest obiektem trudno dostępnym. Jedynie w dwóch miejscach na południu linia brzegowa jeziora styka się z przylegającymi łąkami, dając możliwość obserwowania lustra wody. Bardzo dobry punkt widokowy znajduje się na wzgórzu północnego krańca wsi Wonna, skąd widać cały rezerwat.
Ten interesujący obiekt przyrodniczy nie jest jednak przystosowany do zwiedzania. Obecnie wchodzenie na torfowiska jest nie tylko trudne, ale i niebezpieczne. Celowym byłoby zbudowanie kilku ambon na obrzeżu rezerwatu i ewentualne wkładki, co umożliwiłoby obserwowanie jego interesującej fauny i flory.
2. W parku wiejskim w Wonnie znajduje się pomnik przyrody – klon jawor.
Klon jawor – drzewo pomnikowe – zdjęcie grupa projektowa.
3. Pomiędzy Szwarcenowem a Wonną znajduje się najwyższy punkt położony na terenie gminy Biskupiec – Góra Szwedzka – o wysokości 121,3 m n.p.m.
4. W okolicach Szwarcenowa położone jest malownicze jezioro – Trupel o bardzo ciekawej linii brzegowej i wielkiej różnorodności flory i fauny. Przez jezioro przepływają liczne rzeki naszej gminy: Osa, Młynówka, Gać. Nad jeziorem znajduje się drzewo pomnikowe – dąb.
BISKUPIEC; PIOTROWICE
1. Unikatowym pomnikiem przyrody znajdującym się przy drodze Biskupiec- Piotrowice (na granicy powiatu) jest Aleja 780 drzew (dębów, lip, jesionów i klonów).
Pomnik przyrody – aleja 780 drzew – zdjęcia grupa projektowa.
2. Na uwagę zasługuje również drzewa pomnikowe:
- dąb szypułkowy znajdujący się przy Szkole Podstawowej w Biskupcu,
- skupienie 3 dębów – przy kościele ewangelickim.
Dwa spośród trzech dębów pomnikowych – zdjęcie grupa projektowa
3. Ciekawym miejscem na tym terenie jest rezerwat – Uroczysko Piotrowice, który przedstawia niewielki kompleks torfowiskowo- leśny położony po zachodniej stronie jeziora Trupel. Na jego terenie przeważają zbiorowiska niskotorfowiskowe, szczególnie wielopostaciowe szuwarowe, duży jest też udział torfowisk przejściowych. Osobliwością rezerwatu jest bażyna czarna.
Rezerwat położony jest w rejonie wsi Piotrowice Małe, na wschód od szosy Biskupiec – Kisielice.
Mapka „Uroczysko Piotrowice” – zdjęcie z książki
4. Wielu wrażeń estetycznych mogą dostarczyć piesze wędrówki wzdłuż dolin cieków wodnych: Osy oraz Strugi Piotrowickiej. Na trasie tej ostatniej, zwanej także Młynówką zachowały się niepracujące już dziś młyny: przed ujściem rzeki do jeziora Piotrowickiego (oraz 2 km przed zejściem z Osą) lub ślady podpiętrzeń.
Rzeka Młynówka w okolicach Piotrowic – zdjęcie grupa projektowa.
LIPINKI; SĘDZICE; BABALICE
1. W parku wiejskim w Sędzicach na uwagę zasługują znajdujące się w nim starodrzewa, a szczególnie drzewo pomnikowe – dąb szypułkowy. którego wysokość wynosi 23 m, a obwód równa się 3,9 m.
Dąb szypułkowy – zdjęcie grupa projektowa.
2. Przy drodze Sędzice-Mierzyn rośnie klon srebrzysty, którego obwód wynosi 3,05 m, a wysokość 18 m, który 1996 roku został uznany za pomnik przyrody.
3. Park wiejski w Babalicach cechuje się dużym bogactwem wiekowych drzew, wśród których znajduje się lipa drobnolistna o obwodzie – 3,4 m i wysokości – 22 m, uznana za pomnik przyrody. Park ten posiada ponadto wysokie walory krajobrazowe.
Fragment Osy w parku wiejskim w Babalicach – zdjęcie grupa projektowa.
ŁĄKORZ; ŁĄKOREK
1. Ciekawym miejscem, które warto odwiedzić jest przyrodniczo- leśna ścieżka dydaktyczna „ Grabiny- Łąkorz”.
Obejmuje ona swoim zasięgiem północną cześć leśnictwa Grabiny w woj. kujawsko- pomorskim oraz południowo-wschodnią część leśnictwa Łąkorz w woj. warmińsko- mazurskim – na terenie Brodnickiego Parku Krajobrazowego.
Na trasie ścieżki ( liczącej ok.4 km ) znajduje się siedem przystanków:
- Leśnictwo Grabiny,
- Drzewostan sosnowy ze śladami żywicowania,
- Pomniki przyrody (wawrzynek wilczełyko),
- Podmokły ols,
- Jezioro Wielkie Partęczyny. Dęby i buki ogryzione przez bobry,
- Torfowiska,
- Bór bagienny. Uprawa leśna.
Na trasie umieszczono trzy małe tablice informacyjne oraz jedną dużą z krótkim opisem i mapą na początku ścieżki.
Mapa szlaku na przyrodniczo – leśnej ścieżce dydaktycznej Grabiny – Łąkarz (mapa z folderu)
2. W parku wiejskim w Łąkorku znajduje się wiele ciekawych okazów drzew, wśród których na szczególną uwagę zasługują drzewa pomnikowe, do których zaliczamy:
- 2 wiązy szypułkowe,
- dąb szypułkowy,
- 4 klony zwyczajne,
- lipę drobnolistną,
- 2 graby pospolite,
- jawor,
- topolę białą.
Wiąz szypułkowy w parku wiejskim w Łąkorku – zdjęcie grupa projektowa.
3. W lesie, na trasie: Łąkorz –Wardęgowo, zlokalizowane jest drzewo pomnikowe – modrzew, którego parametry wynoszą: 2,64 m i 30 m.
Modrzew – zdjęcie grupa projektowa.
4. Warto podkreślić iż do niewątpliwych osobliwości należy zagrożony wyginięciem orzeł bielik. W lasach łąkorskich – w okolicach Wąkopu znajdują się dwa gniazda tego pięknego ptaka, z których co roku wyprowadzane są lęgi.
Innym okazałym przedstawicielem ptaków na naszym terenie jest bocian czarny, którego dwa gniazda objęte są ścisłą ochroną.
Orzeł bielik – zdjęcie grupa projektowa.
5. Zwierzęciem zasługującym na uwagę jest bóbr, który przybył znad jeziora Wielkie Partęczyny na tereny wokół jeziora Łąkorek, tworząc tam żeremia.
Ślady po działalności bobrów nad jeziorem Łąkarz – zdjęcia grupy projektowej.
OSTROWITE; WARDĘGOWO; OSETNO
1. Na terenie gminy Biskupiec znajdują się liczne parki wiejskie – niektóre z nich posiadają charakter zabytkowy, np. w Ostrowitem.
Park wiejski w Ostrowitem – zdjęcie grupa projektowa.
2. Będąc w okolicach Ostrowitego warto zobaczyć pomnik przyrody – żywotnik zachodni ( uznany w 2000 roku).
SŁUPNICA; PODLASEK; WIELKA TYMAWA
1. Na terenie wsi Słupnica położony jest zespół przyrodniczo-krajobrazowy:
Las Słupnicki – jest obszar lasu, w którym znajdują się liczne drzewa pomnikowe w wieku ok. 150 lat. Na terenie zespołu znajduje się grodzisko późnośredniowieczne.
Zespół przyrodniczo – krajobrazowy „Las Słupnicki” – zdjęcie grupa projektowa.
Mapka „Lasu Słupnickiego” – zdjęcie z książki.
2. Oz Tymawski – to kolejny z dwóch zespołów przyrodniczo-krajobrazowych w gminie Biskupiec. Został utworzony dla ochrony lasu mieszanego o powierzchni 1,37 ha z licznymi starodrzewami, których wiek ocenia się na ok. 130 lat i miejsc lęgowych wielu gatunków ptaków chronionych.
Mapka „Ozu Tymawskiego” – zdjęcie z książki.
3. W parku wiejskim w Tymawie Wielkiej znajduje się jeden z najciekawszych w naszym regionie dębów pomnikowych – dąb „Kubuś”.
Dąb „Kubuś” w Tymawie Wielkiej – zdjęcie z Internetu.
Gmina Biskupiec posiada ciekawe i bogate zasoby przyrodnicze.
Już sama rzeźba krajobrazu, z bogactwem form geomorfologicznych zasługuje na uwagę i poznanie.
